پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه، مهم ترین بیماری کلزا (Brassica napus)، در دنیاست که به وسیله قارچ Sclerotinia sclerotiorum ایجاد می شود. از نخستین سال های رواج این گیاه روغنی در استان گلستان، بیماری ادشده نیز در مناطق گوناگون مشاهده گردیده و به تدریج در همه مناطق کشت کلزا در استان گسترش افته است. جهت بررسی وضعیت آلودگی مزارع استان، طی دو سال زراعی 85-1384 و 86-85، وضعیت آلودگی 80 مزرعه در چهار شهرستان گرگان، علی آباد، کلاله و گنبد مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده های بیماری بر اساس درصد بوته های آلوده (I) و شدت متوسط بیماری (S) در هر مزرعه انجام گردید. نتایج نشان داد که اختلاف آلودگی مزارع در چهار منطقه ادشده، از لحاظ (P=0.05) I و (P=0.02) S معنی دار می باشد. کم ترین و بیش ترین میانگین درصد بوته های آلوده به ترتیب در مناطق کلاله (10.7 درصد) و علی آباد (22.11 درصد) مشاهده شد، اما حداقل و حداکثر متوسط شدت بیماری به ترتیب در دو منطقه گنبد (5.6 درصد) و علی آباد (17.2 درصد) ثبت گردید. کم ترین و بیش ترین درصد بوته های بیمار به ترتیب مربوط به منطقه گرگان در سال اول (1 درصد) و علی آباد در سال اول (81.5 درصد) بوده است، که ارقام اد شده به ترتیب معادل 0.6 و 66.75 درصد شدت بیماری بوده اند.

سابقه و هدف: پوسیدگی ساقه برنج ناشی از Magnaporthe salvinii اولین بار از ایتالیا گزارش شد. در استان فارس علایم پوسیدگی ساقه برنج در مرحله پنجه زنی در مناطق مختلف مشاهده می شد بدون آنکه عامل بیماری شناخته شده باشد. هدف از این پژوهش، ارزیابی عامل این پوسیدگی ها و نیز وجود احتمالی Magnaporthe salvinii در استان فارس بود.مواد و روش ها: در سال زراعی 88-1387 از مناطق عمده برنج کاری در استان فارس، بوته هایی با نشانه های پوسیدگی طوقه و ساقه جمع آوری و مطالعه شدند. جدایه ها، با روش های استاندارد خالص سازی، شناسایی و با استفاده از محیط کشت های اختصاصی شکل جنسی آن ها تشکیل و بررسی شدند. آزمون اثبات بیماری زایی نیز برای جدایه های یاد شده انجام شد.یافته ها: کشت قسمت های آلوده گیاه منجر به تشکیل پرگنه هایی به رنگ سفید متمایل به خاکستری گردید. بر اساس مشخصات به دست آمده، شکل غیرجنسیNakataea sigmoidea  و شکل جنسی Magnaporthe salvinii تشخیص داده شدند. آزمون بیماری زایی نیز نشان داد که این بیمارگر از قدرت تهاجمی بالایی برخوردار است و در ارقام حساس بدون نیاز به وجود هر گونه عامل کمکی مانند زخم، به سادگی در گیاه توسعه می یابد.نتیجه گیری: پوسیدگی طوقه و ریشه ناشی از Magnaporthe salvinii شایع در مناطق مختلف استان فارس از قدرت تهاجمی بالایی برخوردار است. این مورد، اولین گزارش از وجود قارچ پوسیدگی ساقه برنج در این منطقه می باشد.

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه ناشی از Sclerotinia sclerotiorum، یکی از خسارت زاترین بیماری های کلزا در بسیاری از نقاط دنیا، از جمله ایران است. رابطه بین وقوع (I) و شدت (S) بیماری، یکی از مفاهیم مهم اپیدمیولوژی بیماری های گیاهی است زیرا اندازه گیری وقوع، سریع تر و آسان تر از شدت انجام می شود، اما اغلب شدت، شاخص مهم تر و مفیدتری از مقدار بیماری برای اهداف خاص به شمار می رود. در این تحقیق، رابطه وقوع - شدت در بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه در استان گلستان مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل های آماری در سه سطح مزرعه، ترکیب منطقه - سال و همه داده های جمع آوری شده جهت ارایه مدل نهایی انجام گردید. در سطح اول، مدل آلومتری (تبدیل لگاریـتم طبیعی I و S) بهترین برازش را داشت اما در سطح دوم، شیب مدل های خطی و لگاریتم طبیعی در منطقه گنبد، تفاوت معنی داری با سه منطقه دیگر (گرگان، علی آباد و کلاله) داشت. مدل های نهایی بر اساس ضریب تبیین (R2)، انحراف معیار برآوردها (SEEy) و نمودار باقی مانده های مربوط به آنالیز رگرسیون داده های خام و مجددا تبدیل شده ساخته شدند. بر اساس این آماره ها، مدل های نهایی از خانواده آلومتری بودند که در منطقه گنبد به صورت S=(0.526) I(1.2) و در سه منطقه دیگر به صورتS=(0.82) I(1.073)  بود.

یکی از مهم ترین بیماری ها و عوامل محدودکننده کشت و کار ذرت بیماری پوسیدگی ساقه است که باعث خوابیدگی بوته ها شده و برداشت را با مشکل مواجه می سازد. از روش های موثر و کارآمد جهت کنترل این بیماری استفاده از هیبریدهای مقاوم به این بیماری است. به منظور تعیین مقاومت هیبریدهای ذرت نسبت به این بیماری آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در دو منطقه کرج و ساری با 60 هیبرید انجام شد. در این بررسی مایه زنی بوته ها با استفاده از روش مایه زنی خلال دندان Drill/toothpick در اولین میانگره ساقه در مرحله ظهور گل تاجی انجام شد. در زمان رسیدن فیزیولوژیکی، ارزیابی مواد پس از قطع بوته ها از گره سوم و برش طولی ساقه، براساس تغییر رنگ بافت ساقه و متلاشی شدن مغز بافت ساقه با استفاده از سیستم امتیازدهی به عنوان شاخص شدت بیماری انجام و میزان حساسیت هر یک از مواد تعیین گردید. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده ها مشخص شد که بین هیبریدهای ذرت از نظر مقاومت نسبت به این بیماری اختلاف معنی داری وجود دارد و اکثر مواد حساسیت بالایی به این بیماری داشتند. دو هیبرید K 1264/1 ´ K 1363/14-2 و K 1264/1 ´ B73 حساسیت بالایی نشان دادند و تعداد معدودی از هیبریدها مانند K 583/1-22 ´ K 3153 و KC 103/8 ´ K 3153 به این بیماری متحمل یا نیمه مقاوم بودند. در این آزمایش مشخص گردید که هیبریدهای زودرس نسبت به هیبریدهای دیررس از حساسیت بالاتری برخوردارند.

بیماری پوسیدگی سفید ساقه، مهمترین بیماری کلزاست که با قارچ  Sclerotinia sclerotiorum به وجود می آید. این بیماری از توانایی خسارت زایی بالایی برخوردار بوده، تحت شرایط مساعد (هوای خنک و مرطوب) می تواند تا بیش از 50 درصد محصول را از بین ببرد. برای کنترل این بیماری می توان از روش های مختلفی استفاده کرد که مهمترین آنها، سمپاشی مزرعه کلزا در مرحله گلدهی و قبل از ریزش گلبرگ هاست. یکی از روش های کاهش مایه آلوده کننده قارچ، تناوب کلزا با گیاهان غیرمیزبان نظیر غلات دانه ریز می باشد.تناوب گندم کلزا، رایج ترین رژیم تناوب برای کلزا در استان گلستان و سایر مناطق تولید کلزا در کشور است که سال هاست در حال اجرا می باشد. با این وجود، مقدار بیماری طی سال های اخیر در کلزا کاهش نیافته و حتی در بعضی مناطق مساعد، بر شدت و گسترش آن افزوده شده است.

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum، مهم ترین بیماری کلزا (Brassica napus) در ایران است. به منظور مطالعه تاثیر این بیماری بر عملکرد، وضعیت آلودگی و عملکرد 80 مزرعه کلزا در 4 شهرستان مختلف استان گلستان (گرگان، علی آباد، کلاله و گنبد) طی دو سال زراعی 85-84 و 86-85 ثبت گردید. شدت بیماری در مزارع بین 6/0 تا 8/66 درصد و خسارت ناشی از آن به عملکرد 3/0 تا 7/34 درصد بود. با بررسی رابطه آماری بین خسارت وارد شده به عملکرد و شدت بیماری در هر مزرعه، مشخص شد که هر یک درصد افزایش شدت بیماری، به 52/0 درصد کاهش عملکرد مزرعه منجر می گردد. به عبارت دقیق تر، هر یک درصد افزایش وقوع بیماری در گنبد، 25/0 درصد و در شهرستان های گرگان، علی آباد و کلاله 4/0 درصد به عملکرد محصول کلزا خسارت وارد می آورد. آستانه زیان اقتصادی بیماری نیز در مزرعه ای با عملکرد بالقوه دو تن در هکتار، برای منطقه گنبد و 3 شهرستان دیگر به ترتیب 2/17 و 5/10 درصد آلودگی بوته های کلزا محاسبه گردید.

برای روشن شدن چرخه زندگی و نحوه بقای قارچ Magnoporthe salvinii، عامل بیماری پوسیدگی ساقه برنج در مزارع گیلان، تحقیقی طی سالهای 73 و 74 انجام گردید. بر اساس مشاهدات مکرر معلوم شد که قارچ در خزانه های آلوده به اسکلروتیوم (سختینه) باعث بروز آلودگی روی غلافهای خارجی برگ نشاهای کاملا رشد کرده، می گردد. در شرایط استان گیلان، فعالیت قارچ در مزرعه از اواخر اردیبهشت ماه، در مرحهل پنجه زنی گیاه و حتی کمی قبل از آن شروع می شود. در این هنگام سختینه های شناور در سطح آب باعث آلوده شدن غلافهای خارجی برگ در سطح تماس با آب می گردند و قارچ به تدریج غلافهای درونی تر را آلوده نموده به بافت ساقه نفوذ می کند. ساقه های آلوده در نزدیک طوقه، سیاه، پوسیده و سست می شوند و بعد از تشکیل خوشه و با پر شدن دانه، براحتی با وزش باد و بارش اندک باران ورس می کنند. در انتهای فصل رشد که یگاه به طرف خشک شدن می رود سختینه های قارچ در بافت خشکیده خارجی ترین غلاف برگ و درون ساقه تشکیل می شوند. همچنین بوته های آلوده کوتاه تر از بوته های سالم بوده و بعلت ضعیف بودن ریشه به راحتی از خاک کنده می شوند. با کشت قطعات مختلف ساقه روی محیط غذایی PDA معلوم شد که پیشروی قارچ در طول ساقه حداکثر تا اواسط میانگره سوم به طرف خوشه است و قارچ ریشه و طوقه را آلوده نمی کند بر اساس آزمایشی که در تشتک های پلاستیکی و در شرایط طبیعی انجام گردید، سختینه ها به مدت 10 - 8 ماه قدرت جوانه زنی خود را در خاک به خوبی حفظ کردند. سختینه ها هنگام آلوده کردن گیاه بعد از تندش، آپرسوریم (apperssorium) تولید می نمایند. در آزمایشگاه این آپرسوریوم ها از نظر شکل ورنگ متفاوت بوده و به رنگ زیتونی بودند. با نمونه برداری های مکرر از مزارع آلوده، پریتسیومها با تلاقی دادن جدایه های تک کنیدیوم شده قارچ روی ساقه های بریده و سترون برنج درون فلاسک های ارلن مایر و محیط Sach's agar درون تشتک های پتری بدست آمدند . در این آزمایش از 13 جدایه استفاده شد و پس از 78 تلاقی حدود 50% آنها منتهی به تولید پریتسیوم شدند. پریتسیومها 7 - 6 روز پس از تلاقی تک کنیدیها شروع به تشکیل کرده و طی 16 روز کامل شدند.

متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.

پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه با عامل Sclerotinia sclerotiorum، از بیماری های مهم کلزا در دنیا و ایران می باشد. جهت بررسی وضعیت آلودگی به این بیماری در مزارع کلزای استان مازندران، طی دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389، تعداد 120 مزرعه کلزا در پنج منطقه مختلف استان (شامل ساری، بابلسر، دشت ناز، بهشهر و گلوگاه) انتخاب و از زمان ظهور علایم بیماری طی بازدیدهای منظم هفتگی، میزان بیماری روی اندام های مختلف کلزا در طول دوره آلودگی در مزارع یادداشت برداری شد. از لحاظ حداکثر وقوع علایم برگی در سال اول بین مناطق و مزارع اختلافی نبوده ولی در سال دوم و مجموع دو سال بین مناطق و دو سال تحقیق اختلاف معنی دار (0.001>P) وجود داشته است. میزان آلودگی در سال اول (35 درصد) بیشتر از سال دوم (24 درصد) بوده و در مجموع منطقه گلوگاه بیشترین آلودگی (42 درصد) و ساری کمترین آلودگی (20.8 درصد) را داشته است. از لحاظ وقوع نهایی بیماری بین مناطق مورد بررسی اختلاف معنی داری (0.001>P) وجود داشته ولی بین دو سال تحقیق اختلافی نبود و از لحاظ شدت نهایی بین مناطق (0.001>P) و دو سال تحقیق (0.05>P) اختلاف معنی داری وجود داشت. وقوع نهایی در دو سال تحقیق برابر 21 درصد و شدت متوسط نهایی در سال اول (15 درصد) بیشتر از سال دوم (11.5 درصد) بود. در مجموع دو سال، منطقه گلوگاه با میزان وقوع بیماری 32 درصد و شدت متوسط 21.2 درصد بیشترین آلودگی و منطقه ساری با میزان وقوع 13.75 درصد و شدت متوسط 8.25 درصد کمترین آلودگی را به خود اختصاص داده بودند. از لحاظ سطوح زیر منحنی های پیشرفت بیماری نیز بین مناطق و دو سال تحقیق اختلاف معنی دار بوده، که در سال اول بیشتر از سال دوم و در مناطق گلوگاه و بهشهر بیشتر از سایر مناطق بوده است.